Những nỗ lực của Việt Nam trong việc xuất khẩu nông sản thông qua các nền tảng thương mại điện tử trong nước vẫn chưa đáp ứng được kỳ vọng, thúc đẩy những lời kêu gọi về các cách tiếp cận sáng tạo để thu hẹp khoảng cách.

Các chính sách đã có, nhưng kết quả còn khiêm tốn

Cam Cao Phong, một thương hiệu nông sản nổi tiếng của tỉnh Hòa Bình, được trồng bằng các biện pháp canh tác an toàn, sạch theo tiêu chuẩn VietGAP và GlobalGAP, phù hợp để xuất khẩu sang các thị trường khó tính. Tuy nhiên, theo ông Đinh Công Sự, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Hòa Bình, cam Cao Phong, giống như nhiều sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam, phải đối mặt với những thách thức trong việc mở rộng thị trường trong nước và quốc tế. Sản phẩm phải vật lộn để cạnh tranh với hàng hóa nước ngoài và thiếu hình ảnh thương hiệu bền vững trong tâm trí người tiêu dùng. Vào tháng 7/2021, nhận thấy tiềm năng của thương mại điện tử trong việc tăng cường sự hiện diện toàn cầu của nền nông nghiệp Việt Nam, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Quyết định số 1034 để thúc đẩy chuyển đổi số trong nông nghiệp nông thôn. Hai nền tảng thương mại điện tử trong nước là Postmart (do Vietnam Post quản lý) và Voso (do Viettel Post vận hành) được giao nhiệm vụ tạo điều kiện thuận lợi cho việc bán các sản phẩm nông nghiệp Việt Nam trực tuyến. Vào tháng 6/2021, hơn ba tấn vải thiều đã được giao thành công đến tay bà con Việt kiều tại châu Âu thông qua nền tảng Voso, đánh dấu cột mốc quan trọng trong việc xuất khẩu hàng nông sản tươi, chất lượng cao thông qua hệ thống thương mại điện tử của Việt Nam.

Tính đến nay, hơn 5,5 triệu tài khoản từ nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp đã đăng ký trên Postmart, niêm yết 150.000 sản phẩm. Hàng chục nghìn tấn hàng nông sản đã được bán trong nước và quốc tế, ngay cả trong đại dịch COVID-19. Bất chấp những nỗ lực này, đóng góp chung của các nền tảng thương mại điện tử Việt Nam vào xuất khẩu nông sản vẫn còn hạn chế. Các nền tảng như Voso, từng chuyên về các đặc sản vùng miền, đã ngừng hoạt động.

Tận dụng quan hệ đối tác bên ngoài

Ông Trần Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Kinh tế số và Xã hội số, Bộ Thông tin và Truyền thông, nhấn mạnh những thách thức đặc thù của các sản phẩm nông nghiệp, vốn có thời gian tươi ngon nhất ngắn. Ông đề xuất học hỏi từ các thông lệ quốc tế, chẳng hạn như Trung Quốc tích hợp các hệ thống trực tuyến và ngoại tuyến để đưa hàng nông sản đến gần hơn với người tiêu dùng.

Trung Quốc, quốc gia nhập khẩu nông sản lớn nhất của Việt Nam, đưa ra một mô hình tiềm năng. Bằng cách tích hợp các nền tảng thương mại điện tử của Việt Nam với các nền tảng nông nghiệp lớn của Trung Quốc, nông dân và doanh nghiệp có thể kết nối trực tiếp với người tiêu dùng Trung Quốc, giảm sự phụ thuộc vào các trung gian và giảm thiểu rủi ro như ghìm giá. Các sáng kiến ​​gần đây bao gồm việc thành lập kho ngoại quan tại Lạng Sơn, Bình Dương và Đà Nẵng, cho phép nông dân và doanh nghiệp Việt Nam xử lý thủ tục thông quan cho các lô hàng nông sản với chính quyền Trung Quốc tại các cơ sở địa phương này. Cách tiếp cận này giảm thiểu tổn thất từ ​​các lô hàng bị từ chối và giảm chi phí hậu cần. Ông Tuấn cũng đề xuất hợp tác với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu Trung Quốc để thành lập các trung tâm lưu trữ và xuất khẩu đáp ứng các tiêu chuẩn của Trung Quốc, giúp hàng nông sản Việt Nam dễ tiếp cận và cạnh tranh hơn. Mặc dù việc chia sẻ doanh thu với các đối tác nước ngoài là cần thiết, nhưng các mối quan hệ đối tác như vậy có thể cung cấp những bài học quý giá về công nghệ và hoạt động, mở đường cho hàng hóa Việt Nam thâm nhập vào các thị trường toàn cầu khác như Châu Âu và Hoa Kỳ.

Kể chuyện thông qua bán hàng trực tuyến

Ông Tuấn cũng khuyến khích các nền tảng thương mại điện tử nông nghiệp Việt Nam tận dụng cơ sở hạ tầng internet băng thông rộng bằng cách sử dụng phát trực tiếp để quảng bá sản phẩm. "Phát trực tiếp không chỉ bán sản phẩm mà còn giới thiệu văn hóa địa phương, thúc đẩy du lịch và tạo việc làm cho người dân địa phương", ông lưu ý.

Vietnam Post gần đây đã ra mắt nền tảng Nông sản Bửu Diện (nongsan.buudien.vn) và hợp tác với TikTok Việt Nam để khuếch đại những nỗ lực này. Sự hợp tác này nhằm mục đích chia sẻ hàng triệu câu chuyện về các sản phẩm nông nghiệp Việt Nam trên toàn cầu. Với hơn 8.000 bưu cục và 10.000 nhân viên trên toàn quốc, sáng kiến ​​của Vietnam Post nhằm mục đích tích hợp kể chuyện vào thương mại điện tử. Trong quý đầu tiên của năm 2025, một chiến dịch sẽ đào tạo nhân viên bưu điện tạo video giới thiệu cộng đồng và sản phẩm địa phương của họ. Mục tiêu là đào tạo 2.000 đại sứ vào cuối năm 2025 để quảng bá văn hóa và nông nghiệp Việt Nam đến với khán giả toàn cầu. Bằng cách kết hợp các chiến lược số sáng tạo với kể chuyện văn hóa, Việt Nam có thể nâng cao giá trị và phạm vi tiếp cận của các sản phẩm nông nghiệp, thu hút người tiêu dùng toàn cầu đồng thời làm giàu cho cộng đồng địa phương.

Theo VNS